Ćwiczenia percepcji słuchowej

Percepcja słuchowa to zdolność do odbierania, rejestrowania i identyfikowania bodźców dźwiękowych z otoczenia. Ich prawidłowe rozpoznawanie i różnicowanie przez dziecko jest podstawą słyszenia mowy, a zatem nabywania przez nie również mowy czynnej, a także umiejętności czytania.
Rodzice mogą pomóc dziecku w rozwoju percepcji słuchowej podczas zabawy.
Poniżej przedstawiam kilkanaście propozycji zabaw.
I. Dzieci młodsze
1. Dziecko zamyka oczy i próbuje powiedzieć „co słyszy?”. Taką samą zabawę można prowadzić podczas jazdy samochodem, zabawy na podwórku lub na placu zabaw. „Rozpoznajemy odgłosy” – z klatki schodowej, podwórka, drugiego pokoju, np. słyszę jadący samochód, gra telewizor, w kuchni włączony jest czajnik, w łazience szumi woda, itp.
2. Rodzic pokazuje zabawki zwierzątka, manipuluje nimi (ruchy takie jakby zwierzątka szły) i imituje dźwięk, który wydają (np. koń IHA, krowa MU) zachęcając dziecko do powtarzania. W przypadku tego typu ćwiczeń można pracować także na obrazkach i zdjęciach .
3. Zgadnij, co wydało dźwięk? – rodzic uderza pałeczką w szkło, metal, drewno itp. – najpierw prezentuje dziecku wszystkie dźwięki, potem prosi, by maluch zamknął oczy i prezentuje dźwięk, prosząc o odgadnięcie.
4. Rodzic przygotowuje pary różnych przedmiotów, np. papier, szkło, drewno ( klocki drewniane), metal, plastik, klucze, woda. Jedna para dla siebie, druga dla dziecka. Dziecko rozpoznaje i wskazuje, które przedmioty wydają taki dźwięk.
5.„Co jest w środku?” – rozpoznawanie po wydawanym odgłosie przedmiotów w zamkniętym pudełku lub w innym pojemniku (np. groch, kamyki, cukier, kasza, małe gwoździe lub pinezki woda, itp). Rodzic najpierw prezentuje poszczególne dźwięki, dziecko szuka par takich samych dźwięków. Ważne, aby przedmioty były ukryte w jednakowych pojemnikach. Dziecko powinno samo sprawdzić, czy dobrze wykonało zadanie (pod spodem, w każdej parze umieszczamy takie same cyfry lub kolorowe kółka)

6. Ćwiczenie uwagi słuchowej i pamięci słuchowo-słownej – rodzic prosi, aby dziecko włożyło do woreczka czy miseczki przedmioty (figurki zwierząt, pojazdy, misie itp.) w odpowiedniej kolejności („Najpierw do woreczka wchodzi pies, potem miś, a na końcu kot”). Dziecko musi zapamiętać ciąg trzech elementów (sukcesywnie zwiększamy ich liczbę), a następnie go odtworzyć. Należy zwrócić uwagę, by podczas wymieniania po kolei przedmiotów, które dziecko ma włożyć, nie patrzyło ono na nie, w przeciwnym razie zapamięta wzrokowo kolejność ich wrzucania, zamiast skupić się na słuchowym zapamiętaniu komunikatu.

7. Wystukiwanie lub wyklaskiwanie rytmu zaprezentowanego wcześniej przez rodzica, np. dwa uderzenia o kolana, jedno klaśnięcie, dwa tupnięcia. Prezentowany rytm powinien być dostosowany do możliwości dziecka – należy zacząć od prostych, stopniowo zwiększając stopień trudności (w zależności od wieku dziecka)

8. Podział wyrazów na sylaby połączony z wyklaskiwaniem, uderzaniem w bębenek, klockami o siebie.

9. Zabawa: „Szukamy dźwięku” – dziecko szuka ukrytego przedmiotu, który wydaje dźwięk (np. budzik, telefon, …)
10. Odgłosy zwierząt – np. z płyty CD. Na początku dobrze jest, gdy dziecko wskazuje zwierzątko na obrazku.

II. Dzieci starsze
1. Odtwarzanie struktur rytmicznych, od łatwych do coraz trudniejszych, np. powtarzanie stukania, klaskania lub wygranego na instrumencie perkusyjnym (zadania polega na zmianie tempa wystukanego rytmu, np. szybko, szybko, wolno lub wolno, szybko, wolno, wolno itp.)
2. Odtwarzanie przestrzenne układów rytmicznych – rodzic wystukuje, dziecko układa klocki (lub inne przedmioty) taką samą liczbę, z zachowaniem właściwych odstępów, w kierunku od lewej do prawej, np. oo oo.
3. Odtwarzanie rytmiczne układów przestrzennych — rodzic prezentuje układ przestrzenny na planszy za pomocą klocków, dziecko wystukuje, klaszcze lub wygrywa na instrumencie perkusyjnym wg schematu
4. Rozpoznawanie układów przestrzennych lub rytmicznych – zgady¬wanie, który spośród kilku układów na planszy został wystukany.
5. Osobną grupę ćwiczeń stanowią proste ćwiczenia koordynacji słuchowo-ruchowej i orientacji kierunkowej, np. podnieś prawą rękę — lewą rękę; prawą ręką pokaż prawe ucho, oko, nogę; lewą ręką dotknij prawego ucha itp. .
6. Podział wyrazów na sylaby, liczenie ile jest sylab w wyrazie, wymyślanie wyrazów na dana sylabę, sztafeta sylabowa (tworzenie wyrazów rozpoczynających się sylabą końcową poprzedniego wyrazu), rozpoznawanie w wyrazie określonej sylaby i ustalanie miejsca jej położenia (pierwsza, ostatnia, druga itp.).
7. Synteza sylab podanych ze słuchu, mama mówi wyraz sylabami, dziecko odgaduje jakie to wyraz
8. Układanie zdania na podstawie wylosowanego obrazka, dzielenie zdania na wyrazy, np. układanie takiej liczby klocków ile jest wyrazów.
9. Dziecko zapamiętuje kolejność wyrazów, wypowiadanych np. przez mamę lub tatę i układa obrazki w takiej samej kolejności ( na podstawie obrazków rozłożonych na stole).
To tylko propozycje, liczy się fantazja dorosłego prowadzącego takie ćwiczenia.